काठमाडौँ, २९–३१ जुलाई २०२५ — प्लेटफर्म श्रमिकको अधिकार, सामाजिक सुरक्षा र संगठन निर्माणको सुदृढीकरणका लागि एशिया‑प्रशान्त क्षेत्रका ट्रेड युनियनका नेताहरू काठमाडौँको याक एण्ड यति होटलमा आयोजित तीन दिने सम्मेलनमा भेला भएका छन । ‘अस्थायीत्वबाट सशक्तिकरणतर्फ एशिया‑प्रशान्तमा प्लेटफर्म श्रमिकहरूको संगठन’ भन्ने नारासहितको यो सम्मेलन श्रमिक गतिविधि ब्यूरो एसिटिआरएभि अन्तर्गत अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन आइएलओ द्वारा आयोजना गरिएको हो ।
सहभागी देशहरू र उद्देश्य
बंगलादेश, भारत, लाओस, पाकिस्तान, फिलिपिन्स, कोरिया, भियतनाम, नेपाल, इन्डोनेशिया, मलेशिया, श्रीलंका, चाइना, माल्दिभ्स, सिंगापुर र टिमोर–लेस्ते गरी १४ देशका ट्रेड युनियन प्रतिनिधिहरूले सम्मेलनमा सहभागिता जनाएका छन । सम्मेलनको मूल उद्देश्य प्लेटफर्म श्रमिकहरूलाई श्रमको मान्यता, सामाजिक सुरक्षा र न्यायपूर्ण कार्य वातावरण सुनिश्चित गर्दै ट्रेड युनियनहरूको भूमिकालाई थप प्रभावकारी बनाउनु रहेको थियो ।
कार्यक्रमको रूपरेखा
पहिलो दिन अभिवादन, उद्घाटन मन्तव्य र विषयवस्तु परिचयका साथ सुरु भएको सम्मेलनमा विभिन्न सत्रहरूमा गरी प्लेटफर्म श्रमिकहरूको अवस्था, समस्या र समाधानका सम्भावनाहरूमा गहन छलफल भएको छ ।
मुख्य विषयवस्तुहरू
अस्थायीत्वको चुनौती राइड हेलिङ, डेलिभरी, घरेलु तथा हेरचाह सेवाका श्रमिकहरू नियमनको अभाव र असुरक्षित वातावरणको चपेटामा छन् ।
सामाजिक सुरक्षा सुनिश्चितता श्रमिकको मान्यता, न्यूनतम पारिश्रमिक, बीमा तथा सेवा सुविधा सुनिश्चित गर्न आवश्यक नीति र कार्यक्रमबारे बहस गरिएको छ ।
समावेशी संगठन निर्माण महिला, प्रवासी तथा अन्य वञ्चित श्रमिक समूहको प्रतिनिधित्वको ग्यारेन्टी गर्ने संगठनात्मक ढाँचा निर्माणका लागि सुझावहरू प्रस्तुत गरिएका छन ।
आइएलओ कन्वेन्सनको तयारी सम्मेलनमा सहभागी नेताहरूले आगामी २०२६ मा प्रस्तावित आइएलओ कन्वेन्सनलाई बाइन्डिङ बनाउने अभियानमा सरकारहरू माथि दबाब सिर्जना गर्न सहमति जनाएका छन ।
महिला श्रमिकको दृष्टिकोण
सम्मेलनमा विशेष रूपमा महिला श्रमिकको असुरक्षा, लैंगिक विभेद, कम पारिश्रमिक र संगठनको पहुँच अभावको विषयमा ध्यानाकर्षण गरिएको छ । सहभागीहरूले समावेशी र संवेदनशील नीति निर्माणको आह्वान गरेका छन ।
सामाजिक संवादको बलियो माग
राज्य, नियामक निकाय र ट्रेड युनियनहरूबीच संस्थागत सामाजिक संवादको खाँचोलाई सम्मेलनले स्पष्ट रूपमा औंल्यायो । नीति निर्माणमा श्रमिकको आवाज सुनिनु आवश्यक रहेको सहभागीहरूको धारणा रहेको थियो ।
निष्कर्ष र अपेक्षा
सम्मेलनले प्लेटफर्म श्रमिकहरूको मुद्दा अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा बलियो रूपमा प्रस्तुत गर्‍यो । सहभागीहरूका अनुसार, यो सम्मेलनले २०२६ को प्रस्तावित आइएलओ कन्वेन्सनलाई सार्थक बनाउने दिशामा रणनीतिक योगदान पुर्‍याउनेछ । नेपाली ट्रेड युनियन प्रतिनिधिहरूले पनि आफ्नो अनुभव, चुनौती र सुधारको खाका प्रस्तुत गर्दै राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा सहकार्य सुदृढ गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन ।
यो सम्मेलनले प्लेटफर्म श्रमिकहरूको न्याय, सुरक्षा र सशक्तिकरणको साझा अन्तर्राष्ट्रिय आवाज उठाउँदै, एशिया‑प्रशान्त क्षेत्रका ट्रेड युनियनहरू बीचको सहकार्यलाई नयाँ उचाइमा पुर्‍याउने छ । नेपाली श्रमिक आन्दोलनका लागि पनि यो एक महत्त्वपूर्ण अवसर बन्न पुगेको छ ।